میهمانی رنگ و نور در مسجد نصیرالملک شیراز

مسجد نصیرالملک شاهکاری بی‌نظیر در شیراز است که شبیه هیچ کجای دیگر نیست. پنجره‌های رنگی این مسجد با تلالو نور خورشید به رقص در آمده و صحنه‌ای حیرت‌انگیز و تماشایی را خلق می‌کنند. همین زیبایی شگفت‌انگیز نصیرالملک را به یکی از دیدنی‌ترین مساجد دنیا تبدیل کرده است. در ادامه با معماری مسجد آشنا شده و به راز درخشش پنجره‌ها پی خواهیم برد.

مسجد نصیرالملک در خیابان لطفعلی خان زند شیراز و در نزدیکی امام زاده شاه چراغ قرار گرفته است. این مسجد به لطف داشتن شیشه‌‌های رنگی، کاشی‌کاری‌های صورتی و مقرنس‌کاری به مسجد صورتی هم شهرت دارد و عنوان یکی از زیباترین مساجد جهان را به خود اختصاص داده است. نام مسجد نصیرالمک به دلیل جلوه منحصربه‌فرد  در سال ۱۳۳۴ در فهرست آثار ملی به ثبت رسید. بازدید از این مسجد زیبا و تاریخی را در برنامه‌های تور شیراز خود قرار دهید. (بلیط شیراز)

تاریخچه مسجد نصیرالملک

قدمت مسجد نصیرالملک به سال ۱۲۹۳ هجری شمسی زمانی که میزرا حسن علی‌ خان بر شیراز حکومت می‌کرد برمی‌گردد. میرزا حسن علی خان پسر قوام الملک یکی از اشرافیان قاجار بود که به عدالت و انصاف شهرت داشت تا جایی که بعد از مرگش بر طبق وصیتی که کرده بود تمام اموال او وقف امور خیریه شد. مردم شیراز وی را نصیرالملک می‌خواندند. وی در دوران حکومت خود تصمیم گرفت که مسجدی ساخته و از خود به یادگار بگذارد. چنین شد که بنای مسجد نصیر‌الملک گذاشته شد. ساخت این مسجد بسیار زیبا و با شکوه ۱۲ سال به طول انجامید.

معماری اصلی مسجد را دو هنرمند ایرانی به نام‌های حاج محمد حسن معمار و میرزا رضا کاشی‌گر بر عهده داشتند. بنای اولیه مسجد یک خانه، گرمابه و انبار را شامل می‌شد اما بعدها متاسفانه بخش ورودی خانه و آب انبار به دلیل ساخت خیابان لطفعلی خان زند از بین رفته و فقط قسمت اصلی یعنی بنای مسجد باقی ماند. جالب است بدانید که پنجره‌هایی که شهرت جهانی به مسجد داده‌اند در ابتدای ساخت وجود نداشتند و بعدها در ۱۳۴۸ توسط حاج میرزا آیت به بنا اضافه شدند. مسجد نصیر‌الملک دو مرتبه، یک بار در ۷۰ سال پیش و یک بار هم بین سال‌های ۱۳۷۰ تا ۱۳۸۵ مورد مرمت و بازسازی قرار گرفته است.

معماری مسجد

هشتی، شبستان، حوضی در وسط حیاط و کاشی‌کاری‌های خلاقانه نه تنها در مسجد نصیرالملک بلکه ویژگی مشترک تمام مساجد تاریخی ایران است. اما نصیرالملک ویژگی‌های منحصربه‌فرد خود را دارد که آن‌ را از دیگر بناهای ایرانی متمایز کرده است.

بنای کلی مسجد در زمینی با وسعت ۲۸۹۰ متر مربع ساخته شده و معمارهای آن به راستی در زیبایی‌اش سنگ تمام گذاشته‌اند. کاشی‌کاری‌هایی هنرمندانه‌ای که با طرح‌هایی از گل سرخ و زنبق انجام شده اولین چیزی است که نظر هر بیننده‌ای را به خود جلب می‌کند. این کاشی‌ها که رنگ غالبشان صورتی است به بنا لقب مسجد صورتی داده‌اند. مقرنس‌کاری‌های ظریف در سراسر مسجد دومین شگفتی است که بازدیدکنندگان را به تحسین وا می‌دارد اما ورای همه‌ی این‌ها این شبستان حیرت‌انگیز بنا است که هوش از سر هر بیننده‌ای می‌برد. شیشه‌های رنگی شبستان با نور خورشید ترکیب شده و چنان جشن رنگ و نوری بر پا می‌کنند که  با دیدن این همه هنر و خلاقیت انگشت به دهان می‌مانند.

ویژگی منحصربه‌فرد بعدی گنبدهایی هستند که در تمامی مساجد دنیا وجود دارند اما نصیرالملک فاقد گنبد است و این نشان می‌دهد که بنای مسجد صورت عمومی نداشته و تنها مختص استفاده سازنده آن بوده است. البته در حال حاضر مجسد وقف عموم شده و همگان می‌توانند از آن استفاده کنند.

دیدنی‌های مسجد نصیرالملک

ورودی، دالان، حیاط و نما، هشتی و شبستان‌ها بخش‌های مختلف مسجد نصیرالملک را تشکیل می‌دهند.

درب چوبی بزرگ ورودی اصلی به مسجد است بر روی درب یک قاب سنگی بزرگ با تزیینات زیبا و یک قوس تیز قرار داده شده و در قسمت بالایی قاب یک شعر از شوریده شیرازی و سال ساخت به همراه نام سازنده حک شده است. طاقی با مقرنس‌کاری و کاشی‌کاری‌های صورتی از دیگر تزیینات ورودی مسجد است که در برابر چشم بینندگان خودنمایی می‌کند.

بعد از درب ورودی به هشتی می‌رسیم. هشتی بخش جدایی‌ناپذیر بناهای قدیمی ایرانی است. در واقع هشتی فضایی نیمه تاریک در مقابل درب ورودی است که مانع از دیدن فضای داخلی ساختمان می‌شود. هشتی مسجد با کاشی‌کاری‌هایی خلاقانه و یک بیت از سعدی شیرازی تزیین شده است.

پس از پشت سر گذاشتن هشتی و عبور از دالان، حیاط و نمای مسجد نمایان می‌شود. حیاط مسجد فضایی چهارگوش است که در میان آن حوضی زیبا قرار گرفته و نمای مسجد را در خود طنین‌انداز می‌کند. سراسر نمای مسجد نصیر‌الملک با کاشی‌های هفت رنگ تزیین شده و ذوق و هنر معماری ایرانی را در آن میتو‌ان دید.

حال نوبت به بازدید از شبستان‌های مسجد رسیده است. شبستان‌ها فضای مسقف بوده و از بخش‌های اصلی هر مسجد به شمار می‌روند. مسجد نصیر‌الملک  دو شبستان شرقی و غربی دارد. شبستان شرقی ۸ طاق و ۷ ستون ساده دارد و محل موزه اوقاف می‌باشد. تمام فضای این بخش با آیات قرانی و کاشی‌کاری آراسته شده‌اند.

شبستان غربی یکی از زیباترین و باشکوه‌ترین شبستان‌های ایران است. برای ساخت طاق و دیواره‌های شبستان از کاشی‌کاری‌های فیروزه‌ای با نقش گل و بوته و برای نما هم از آجر کاری استفاده شده است. شیشه‌های معروف رنگین کمانی مسجد را هم در همین شبستان می‌توان دید.

بهترین زمان بازدید

دیدن کاشی‌های صورتی رنگ و مقرنس‌کاری‌ها در هر زمان امکان‌پذیر است اما بازدید از معجزه رنگ و نور زمان ویژه خود را دارد.  اگر می‌خواهید این شگفتی بی‌نظیر را ببینید باید کمی سحرخیز باشید و بین ساعت ۷ تا ۹ صبح خود را به مسجد برسانید. اگر هم اهل عکاسی هستید در این ساعات می‌توانید زیبترین تصاویر را با دوربین خود خلق کنید.

ساعات بازدید از مسجد نصیرالملک: نیمه اول سال از ساع ۷\۳۰ تا ۱۸:۳۰ و در نیمه دوم سال از ساعت ۷:۳۰ تا ۱۶:۳۰ (این مسجد در ایام عزاداری و روز عید فطر تعطیل است)

آدرس: شیراز، خیابان لطفعلی خان زند، کوچه نصیرالملک

مطالب مرتبط

تخت جمشید شیراز، سفری به گذشته باشکوه ایران زمین

باغ ارم، جلوه دلبرانه شیراز

دیدار با پادشاهان ایران در نقش رستم شیراز